Anal Fissür (Makat Çatlağı)
Anüs (makat) bölgesindeki deride oluşan yırtık veya çatlaktır. Makat bölgesindeki en rahatsız edici ve ağrılı hastalıklardan biridir. Gün içerisinde aralıklarla makat bölgesinde iğne batırıyorlarmış hissi veya kaşıntı hissi olurken esas sıkıntı tuvalette dışkılama sırasında ve sonrasında olur. Hemoroid (basur) hastalığında daha ön planda kanama şikayeti varken, makat çatlağında ise ağrı daha ön plandadır, kanama ise daha azdır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Neden Olur?
Makat çatlağı olan hastalarda her zaman kabızlık hikayesi mevcuttur ve sert dışkının dışarı çıkarken makat derisini yırtmasıyla oluşur. Ani olarak oluşan yırtıklar, genellikle ishal ya da kabızlık sonrası ıkınmayla birlikte oluşur ve akut anal fissür diye adlandırılır. Bu rahatsızlık genellikle 4-6 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşir. İyileşme sırasında kabız ya da ishal olunmaması rahatsızlığın tekrarlamaması açısından önemlidir. Eğer hastalık 2 aydan daha uzun süre devam ediyorsa ve çatlağın bulunduğu yerde derin yara şeklinde ülser oluşmuşsa o zaman hastalık kronikleşmiştir ve müdahale gerektirir. Makat çatlağı kronik yani uzun sürecek ve kolay iyileşmeyecek bir hal aldığında makatta derin bir çatlak (ülser) ve bunun hemen yanında bekçi pilisi adı verilen ve hastaların sıklıkla hemoroid zannettiği bir deri kıvrıntısı oluşur ki, bu durum bize artık hastalığa müdahale zamanının geldiğini gösterir.
Bu saydığımız nedenlerin haricinde makat çatlağı ya da ülseri daha nadir olarak gebelikte, Crohn hastalığı ya da Ülseratif kolit gibi bağırsak hastalıklarında, makat çevresinin virüs ve bakterilerle enfeksiyonu ile yine bu bölgenin cilt kanserinde de görülebilir. Bu nedenle makatta ağrı, kanama ve makat çevresinde yara gibi bulguların varlığında gecikmeden bir cerrahi hekimine başvurmakta fayda vardır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Makat çatlağı hastalığında ana sorun, buradaki oluşan yara ve ağrıya bağlı olarak bu bölgedeki kaslarda basıncın artmasıdır. Bu şekilde hastalık iyileşse dahi basınç artışı kalır ve bu bölgede kısmi darlık yapar, bu durumda tekrar makat çatlağı oluşma riskini arttırır. Çatlak tekrar oluştuğunda ise kas basıncı biraz daha artar ve bir sonraki çatlağın yeniden oluşma ihtimalini arttırır. Bu şekilde bir kısır döngü oluşur. Bu nedenle makat çatlağı tedavisinde ana amaç, yeni oluşmuş çatlaklarda destekleyici tedavi şeklindeyken, artık kronikleşmiş ve yara oluşturmuş çatlaklarda bu kısır döngüyü kırmak üzerinedir. Bu amaçla uygulanan cerrahi dışı tedaviler;
Destekleyici tedavi:
Yeni oluşmuş makat çatlağı tedavisinde uygulanır. Hastanın kabız kalmaması için dışkı yumuşatıcı ilaçlar ve ağrı kesiciler verilir. Kabızlığı önlemek için bol su içilmeli, baklagil ve lifli gıdalar yenmelidir. Ağrıyı azaltmak için tuvalet öncesi ve sonrası sıcak su banyoları ve ağrı kesici kremler fayda sağlar.
Krem tedavileri:
Makat kasları genellikle düz kaslardan yapılmıştır ve bu kasların basıncını düşürmek için bazı özel kremler kullanılabilir. Diltiazem, nifedipin gibi tansiyon hastalarında da kullanılan bazı ilaçlardan hazırlanan kremler makat bölgesine ve 1-2 cm kadar içerisine günde 2-3 kere uygulanır. Amaç bu bölgedeki kas basıncını düşürmektir. Tedavi genellikle hastaların yarısında faydalı olur ve en az 6-8 hafta kadar uygulamak gerekir.
Botulinum toksin uygulaması:
Özellikle Amerika’da çok sıklıkla tercih edilen, ülkemizde de son yıllarda giderek artan oranda tercih edilen bir yöntemdir. Kozmetik amaçla da kullanılan Botulinum toksininin makat çevresine uygulanması ve bu şekilde kas basıncının düşürülmesini amaçlar. %60-70 oranında etkinlik sağlar ancak ilerlemiş hastalıkta etkinliği düşer. Hastalığın tekrarlama riski cerrahi yönteme göre yüksektir ve uygulaması ağrılıdır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Ameliyatı Nasıldır?
Makat çatlağı cerrahisi, basıncı artmış makat kaslarının bir kısmının kesilmesi ve bu şekilde basıncın düşürülmesini amaçlar. Ameliyathane şartlarında yapılır. Hasta uyuduktan sonra, makatın yaklaşık 1-2 cm kenarına çok küçük bir kesi yapılarak internalsfinkter adı verilen ve dışkı tutmayı da sağlayan kasların gelişmiş darlığa bağlı olarak yarısı ya da biraz daha azı görülerek kesilir. Makatta basınç düşüşü parmakla kontrol edilerek hissedilir. Cerrahi yöntem, makat çatlağı tedavisinde en etkili yöntemdir, %95 başarı sağlar. Aynı zamanda hastalığın tekrarlama ihtimali de diğer yöntemlere göre daha düşüktür. Ancak her cerrahide olduğu gibi, bu ameliyatta da komplikasyon riskleri vardır. Fazla miktarda kas kesilmesine bağlı geçici veya kalıcı dışkı ve gaz tutamama şikayetleri oluşabilir. Yine de deneyimli cerrahi ile bu risk oldukça düşüktür.
